21 октября 2016 г.
Октябрĕн 19-мĕшĕнче çулсеренех следователь-криминалистсем хăйсен професси уявне паллă тăваççĕ. Асăннă служба йĕркеленнĕренпе кăçал 62 çул çитрĕ. Ултă теçетке ытларах çул каялла прокуратура органĕсенче уголовлă ĕçсене тĕпчемелли полномочиллĕ прокурор-криминалист должноçне туса хунă. 2007-2011 çулсенче прокуратурăна реформăланă тата уголовлă ĕçсене тĕпчемелли полномочисене право хуралĕн çĕнĕ органне - Раççей Федерацийĕн Следстви Комитетне панă. Çапла майпа прокурор-криминалистсен службинчен следователь-криминалистсен тытăмĕ пулса тăнă та. Асăннă службăн ячĕ улшăннă пулин те тĕллевĕсем çавсемех юлнă. Халĕ те, вĕсем уйрăмах йывăр тата кăткăткăс преступленисене уçса парассине, ĕçре çĕнĕ йышши криминалистика техникипе усă курассине, следстви кадрĕсен професси шайне ÿстерессине тĕпе хураççĕ.
Статистика кăтартăвĕсем тăрăх, Чăваш Республикинче 9 уйăхра çынна вĕлернĕ 59 тĕслĕх регистрациленĕ. Вĕсене уçса парасси вара пысăк шайра, ку кăтарту 95 процент ытла. Çын пурнăçне хирĕç тунă уйрăмах йывăр преступленисене - çын сывлăхне вилмеллех ятарласа сиен кÿнĕшĕн (РФ УКĕн 111-мĕш статйин 4-мĕш пайĕ) - тунă преступленисене те пурне те уçса пама май килнĕ. Кăçал ун пек преступленисене республикăра 36 регистрациленĕ. Асăннă преступленисене тунисенчен чылайăшне «вĕри йĕрпе» тытса чарма май килмен. Айăплисене тупса палăртас тĕллевпе çĕнĕ йышши эксперт тĕпчевĕсемпе, криминалистика техника хатĕрĕсемпе усă курнă, çакă пысăк пулăшу кÿнĕ те.
Следстви практикинче, сăмахран, паян психофизиологи тĕпчевĕпе, халăхра ăна суя детектор теççĕ, анлă усă кураççĕ. Асăннă тĕпчевпе çавăн пекех коррупципе, должноçри çынсемпе çыхăннă преступленисене те уçса палăртаççĕ криминалистсем. Ку чухне çакна палăртни пĕлтерĕшлĕ, психофизологи тĕпчевĕн кăтартăвĕсем нумай чухне йĕрлев çĕсене малтанхи информацие палăртма пулăшаççĕ, кайран ытти информацие ытти кăтартусемпе, вăл шутра суд экспертизин пĕтĕмлетĕвĕсемпе çирĕплетеççĕ. Наука аталанса пыни следователь-криминалистсемшĕн пĕлтерĕшлĕ, çĕнĕ майсем çуралаççĕ. РФ Следстви Комитечĕн эксперчĕсем халĕ генетика тĕпчевне, шăршă йĕрĕсен экспертизине ирттереççĕ. Тунă преступленисемшĕн явап тыттарасси - криминалистика службин сотрудникĕсен професси шайĕнчи тĕп тĕллевĕ темелле. Çавăнпа та вĕсем малтанхи çулсенчех тунă преступленисене уçса парасси çине уйрăмах пысăк тимлĕх уйăраççĕ. РФ Следстви Комитечĕ йĕркеленнĕренпе 2011-2016 çулсенче малтанхи çулсенче тунă 260 преступление, вăл шутра çынна вĕлернĕ 13 тĕслĕх, уçса палăртнă.
Следстви Комитечĕн следователĕсем паян çÿлерех асăннă криминалистика техника хатĕрĕсемпе çеç мар панорама 3D-фотоÿкерĕвĕпе те анлă усă кураççĕ. Асăннă мел преступлени пулнă вăхăтри чăн ÿкерчĕке палăртма пулăшать. Унпа усă курни «виртуаллă çаврăм» тума май парать. Çавăн пекех следстви управленийĕнче паянхи йышши пысăк технологиллĕ криминалистика техники йышĕнче - газоанализатор, эксперт çутин çăлкуçĕ, цианкрилат камери пур. Пурте вĕсем преступ- ленин куçа курăнман йĕрĕсене уçса палăртас ĕçре пысăк пулăшу кÿреççĕ.
Çавăн пекех йĕрлевçĕсем кулленхи ĕçре тăтăшах ультрафиолет çутипе, металл, вăрттăн сăнав камерисене тупма пулăшакан хатĕрсемпе усă кураççĕ. Йĕрлевçĕ криминалистсен ĕçĕнчи мĕнпур техника хатĕрĕ саккуна пăснисене тупса палăртса тивĕçлипе явап тыттарма май параççĕ.
Э.ЭЛИНА.